Voor het eerst te zien: vlammend Bredaas stadsgezicht
Onlangs kocht Het Noordbrabants Museum het schilderij Brand bij de Grote Kerk in Breda van de Antwerpse schilder Frans de Momper (1603-1660). Stedelijk Museum Breda wordt de gelegenheid geboden het werk als eerste te tonen. Het schilderij is tot en met 13 november te zien in de collectiepresentatie van het museum.
Het Noordbrabants Museum Frans de Momper, Brand bij de Grote Kerk in Breda, olieverf op paneel, 38 x 51 cm
De Antwerpse Frans de Momper verbleef regelmatig in de Noordelijke Nederlanden. Zowel in het Noorden als Zuiden vond hij inspiratie voor zijn stadsgezichten en landschappen. Frans werd geboren in 1603 als zoon van Jan de Momper II en is de neef van de bekendere landschapsschilder Joos de Momper II. Uit zijn oeuvre blijkt dat Frans de Momper hoogstwaarschijnlijk ook Breda heeft bezocht. Het gesigneerde paneel, waarop de Grote Kerk van Breda prominent in beeld is, is een van de mooiste en grootste schilderijen van zijn hand met herkenbare Bredase gebouwen.
Het schilderij Brand bij de Grote Kerk in Breda verbeeldt een vrije impressie van de stad, met duidelijk herkenbaar de toren van De Grote Kerk. Links van de kerk staat een gebouw in brand. Het vuur vormt een fel contrast met de donkere tonen van de nachtelijke lucht. In een spel van licht en donker rennen mensen uit de stad naar het brandende gebouw met emmers en ladders. Een donkere wolk van rook doemt onheilspellend op in de donkere lucht. De vlammen zijn de enige lichtbron in het schilderij. Daarmee zet De Momper een bijzondere sfeer neer en schept hij een dramatisch stadsgezicht.
Tachtigjarige oorlog
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) is het eens zo machtige hertogdom Brabant strijdtoneel van Spaanse troepen en het Staatse leger van de Republiek. Het trotse Breda wordt meermaals aangevallen en bezet. Niet zo vreemd dat de Nassau-stad in de 17de eeuw bij Noord-Nederlandse kunstenaars van de radar verdwijnt. Frans de Momper zoekt als een van de weinigen inspiratie in dit oorlogsgebied. Daarbij combineert hij bestaande gebouwen met spannende weersomstandigheden, zoals gangbaar is in de schilderkunst van zijn tijd.
Zeldzaam openbaar werk
In het openbare kunstbezit van Nederland bevonden zich tot nu toe slechts twee werken van Frans de Momper. De collectie van het Frans Hals Museum bevat een ongesigneerd maar aan Frans de Momper toegeschreven Berglandschap met ruiters. Het tweede werk bevindt zich in de collectie van Stedelijk Museum Breda: Gezicht op de Schiedamse Poort te Delft met op de achtergrond diverse Bredase gebouwen. Met de aankoop van Brand bij de Grote Kerk in Breda telt de collectie Nederland nu drie schilderijen van Frans de Momper.
Het werk is nog t/m 13 november te zien in Stedelijk Museum Breda. Daarna wordt het werk opgenomen in de collectiepresentatie van Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch. Daar wordt het getoond in combinatie met werken van de familie De Momper en andere Zuid-Nederlandse kunstenaars.
“We zijn erg blij dat we dankzij deze geste van onze collega’s van Het Noordbrabants Museum de twee ‘Bredase’ De Mompers samen kunnen tonen. Bezoekers krijgen zo een beter beeld van de sfeervolle en fantasierijke werkwijze van De Momper. Bovendien vind ik het een prikkelende gedachte dat de schilderijen elkaar voor het eerst ontmoeten. Misschien was het ene werk al verkocht voordat het andere werd gemaakt.” - Dingeman Kuilman, algemeen directeur Stedelijk Museum Breda
“Het Noordbrabants Museum biedt een overzicht van de kunst en geschiedenis van Brabant en de Zuidelijke Nederlanden. De familie De Momper én de stad Breda nemen daarin een belangrijke plaats in. Daarnaast hechten we aan de plezierige collegiale samenwerking met Stedelijk Museum Breda, nu en in de toekomst!” - Charles de Mooij, directeur
